Phchum Bên – Sen Đôn Ta là một đại lễ có sự kết hợp chặt chẽ giữa Phật giáo Nam tông và văn hóa dân gian trong cộng đồng người Khmer. Nếu như người Việt và người Hoa có lễ Vu Lan thì người Khmer cũng có lễ hội với ý nghĩa tương tự là lễ Phchum Bên hay còn gọi là Sen Đôn Ta. Hàng năm cứ vào những ngày cuối tháng 8 theo Phật lịch là lễ hội văn hóa truyền thống đặc biệt này lại được diễn ra. Đây là dịp để mọi người, mọi nhà sum họp, thể hiện lòng biết ơn, tưởng nhớ đối với vong linh của người thân quá cố và thực hành nghi lễ Phật giáo. Có thể nói đây là lễ hội lớn và quan trọng bậc nhất đối với bà con dân tộc Khmer suốt từ hơn ngàn năm nay.
Báo chí nên phiên âm tên lễ hội khmer như thế nào cho đúng!
Thạch Đờ Ni
(2024-02-02 22:06:00)
Chúng ta viết chữ phải đúng chính tả, muốn đúng chính tả thì ta phải hiểu được ngôn ngữ chữ viết của đồng bào Khmer mới viết đúng được.

Khai mạc Ngày hội Văn hóa – Thể thao và Du lịch dân tộc Khmer tỉnh Kiên Giang lần thứ XV/2023. Ảnh: HUỲNH SÔNG TIỀN
Dân tộc Khmer sính sống khá đông vùng Tân Nam bộ và lễ hội cũng khá nhiều nên truyền thông đưa tin về lễ hội của người Khmer cũng khá nhiều trong năm năm. Tuy nhiên, tên lễ hội mà báo chí đưa tin thời gian qua vẫn chưa chuẩn xác, theo tôi nên viết đúng thì thông tin sẽ phát huy hiệu quả cao hơn trong việc tuyên truyền về lễ hội của đồng bào Khmer. Bên tách trà râm rang của mùa xuân mới, tôi mạo muội chia sẻ vài kinh nghiệm cách phiên dịch tên lễ hội của đồng bào dân Khmer để góp vui với xuân.
Tác giả Đào Thái Sơn: các bài viết cho đến tháng 10 năm 2024
Đồng bằng sông Cửu Long có hai con sông nổi tiếng là Sông Tiền và Sông Hậu. Sông Tiền có tên gốc là Mê Kông – មេគង្គ – Mê là mẹ, là chính, Kông là dòng chảy – Mê Kông là dòng sông mẹ, dòng chính. Sông Hậu có tên gốc là Bassak ( theo cách ghi của người Pháp), người Khmer ghi là បាសាក់ – Người Nam Bộ phiên thành Ba Thắc. Ba Sak là một danh ngữ gốc Phạn, trong đó Ba – បា – là cha, là thế lực lớn thuộc phái nam; Sak trong tiếng Phạn là Sakti – शक्ति – សក្ដិ – nghĩa là quyền lực. Sông Ba Sak là dòng sông quyền lực của nam thần. Trong văn hóa Khmer, Ba – Mê là hai thế lực lớn đại diện cho nam và nữ.
Các địa danh: cù lao Chà Và, cù lao Tản Dù, cù lao Cái Vừng

Cù lao Chà Và
Lê Ngọc Quốc
Cù lao Chà Và:
– Địa bạ An Giang 1836 cụ Nguyễn Đình Đầu dịch:
* Phủ Tuy Biên- Huyện Đông Xuyên- Tổng An Thành có thôn Long Khánh;
ở 2 xứ Chà Và Châu, Tản Dù Châu.
– Đông giáp sông, giáp thôn An Phong (tổng Phong Thạnh, huyện Kiến Đăng tỉnh Định Tường).
– Tây giáp sông và địa phận thôn Long Sơn.
– Nam giáp sông.
– Bắc giáp sông.
Nay Cù lao Long Khánh, gồm 2 xã Long Khánh A và B thuộc huyện Hồng Ngự.
MẮM BÒ HÓC TRONG VĂN HÓA ẨM THỰC KHMER – ĐÀO THÁI SƠN
Đào Thái Sơn
Yêu thích · 1 ngày ·
MẮM BÒ HÓC TRONG VĂN HÓA ẨM THỰC KHMER.
Người Khmer Tây Ninh cơ bản hiện nay thuộc nhóm Khmer vùng cao, nên về mọi mặt của đời sống, ít khi gắn liền với văn hóa sông nước. Nhưng không phải vì vậy mà văn hóa sông nước lại tách rời với bà con, mà ngược lại ta thấy yếu tố này luôn hiện diện, đặc biệt là trong đời sống ẩm thực. Đặc sản mắm bò hóc, một món ăn không thể thiếu trong mỗi gia đình người Khmer là minh chứng rõ nét nhất.
Xóm là khu dân cư nhỏ, Khách là người Khách Trú
Đào Thái Sơn
Yêu thích · 2 giờ ·
Huyện Bến Cầu có ấp Xóm Khách, rạch Xóm Khách và cầu Xóm Khách. Xóm là khu dân cư nhỏ, Khách là người Khách Trú, họ là những người Hoa phản Thanh phục Minh thất bại, chạy sang Tây Ninh từ hơn 200 năm trước. Đa số Xóm Khách là cánh họ Trang.

So-nai ស្នាយ nghĩa là cây duối, suối mọc nhiều cây duối
Đào Thái Sơn
Yêu thích · 1 ngày ·
Phía đông chân núi Bà Đen có con suối nhỏ chảy ra, người ta gọi là suối Già Nai. Xưa hơn một chút gọi là suối Giò Nai. Tên con suối này vốn gốc Khmer là [ស្នាយ] So-nai, bị đọc chệch thành Giò Nai, rồi sau đó là Già Nai. So-nai nghĩa là cây duối, suối mọc nhiều cây duối. Nay người ta phá rẫy đã chặt hết những cây duối xưa.

ស្រងែ – Sro nghe – nghĩa là cây lúa ma
Đào Thái Sơn
Yêu thích · 1 ngày ·
Xã An Cơ huyện Châu Thành có ấp Sa Nghe. Sa Nghe xưa kia vốn là tên con rạch nhỏ, địa danh gốc Khmer là ស្រងែ – Sro nghe – nghĩa là cây lúa ma. Nơi con rạch ngập nước mọc nhiều cây lúa ma.

Đơm Chres – ដើមច្រេស – nghĩa là cây lim xanh
Đào Thái Sơn
Yêu thích · 1 ngày ·
Tây Ninh có đồn Chàng Riệc, Cửa khẩu Chàng Riệc đều lấy theo tên rừng mà ra. Rừng Chàng Riệc là rừng mọc nhiều cây lim xanh – Đơm Chres – ដើមច្រេស – nghĩa là cây lim xanh.

U Minh là từ Việt gốc Khmer អូរប្រមាញ់ – Ô pro manh – nghĩa là vùng đất thấp ngập nước, nơi đi săn bắn
Đào Thái Sơn
Yêu thích · 2 ngày ·
Rừng U Minh, nhiều bạn lấy tiếng Hán ra giải thích và gán cho cái nghĩa là không có ánh sáng, tối tăm. Thực ra U Minh là từ Việt gốc Khmer អូរប្រមាញ់ – Ô pro manh – nghĩa là vùng đất thấp ngập nước, nơi đi săn bắn.
