Đào Thái Sơn – BẢO ĐỊNH LIÊU – NHỮNG VẤN ĐỀ NHÌN LẠI

Đào Thái Sơn

Yêu thích ·6 ngày ·

BẢO ĐỊNH LIÊU – NHỮNG VẤN ĐỀ NHÌN LẠI

Tây Ninh là phên dậu hiểm yếu của vùng đất Gia Định, chính vì vậy mà có nhiều thành bảo được xây dựng ở nơi đây. Các thành bảo này hầu hết được kiến thiết vào thời nhà Nguyễn, có thể lấy mốc từ khi thành lập các đạo Quang Phong – Quang Hóa, cho đến sau hòa ước năm Nhâm Tuất 1862 khi vua Tự Đức giao ba tỉnh Miền Đông cho Pháp, các anh hùng nghĩa sỹ bất tuân lệnh vua rút về các nơi hiểm yếu xây thành đắp lũy để tiếp tục kháng Pháp. Nhưng qua bao năm tháng bể dâu, các thành bảo ấy đã không còn, hiện tại Tây Ninh chỉ còn dấu vết khá rõ nét là thành bảo Quang Hóa ở Cẩm Giang – Gò Dầu và tiêu biểu hơn cả là thành bảo Định Liêu ở xã Long Giang – Bến Cầu. Cả hai thành bảo này đều nằm hai bên bờ tả hữu ngạn của sông Vàm Cỏ Đông. read more

Đào Thái Sơn – TỤC ĂN TRẦU TRONG NGHI LỄ HÔN NHÂN CỦA NGƯỜI KHMER

Đào Thái Sơn

Yêu thích ·31 Tháng 7 lúc 17:10 ·

TỤC ĂN TRẦU TRONG NGHI LỄ HÔN NHÂN CỦA NGƯỜI KHMER

Sau tết Nguyên Đán là bắt đầu vào mùa cưới của người Khmer Tây Ninh. Đối với bà con dân tộc Khmer, hôn nhân là một chuỗi dài của các nghi lễ, mỗi nghi lễ đều mang một ý nghĩa riêng. Trong đó nghi lễ ăn trầu là một nghi lễ hết sức quan trọng và không thể thiếu trong bất cứ đám cưới nào từ xưa cho đến ngày nay. read more

Đào Thái Sơn – CAO HỮU DỰC – NGƯỜI CÓ CÔNG LỚN VỚI MIỀN PHÊN DẬU TÂY NINH

Đào Thái Sơn

Yêu thích ·31 Tháng 7 lúc 12:02 ·

CAO HỮU DỰC – NGƯỜI CÓ CÔNG LỚN VỚI MIỀN PHÊN DẬU TÂY NINH

Khi nhắc đến việc tạo lập các thôn làng ở Tây Ninh người ta thường nhắc tới một nhân vật lịch sử đó là Tuyên phủ sứ Cao Hữu Dực. Vậy Cao Hữu Dực là ai ? Ông đã tạo lập những thôn làng nào ở vùng đất phên dậu này sau khi phủ Tây Ninh được chính thức thành lập ?

Tây Ninh trước thế kỷ XIX chủ yếu là rừng già và đầm lầy. Sau khi vua Gia Long thống nhất đất nước thì nơi đây mới bắt đầu thành lập các thôn xóm thưa thớt. Năm Minh Mạng thứ XVII, phủ Tây Ninh được chính thức thành lập với hai huyện Tân Ninh và Quang Hóa, các thôn làng vào thời ấy cũng chưa nhiều, mãi đến thời Thiệu Trị thì Tuyên phủ sứ Cao Hữu Dực mới chiêu mộ dân xiêu tán để lập thêm khoảng hai mươi sáu thôn làng nữa để bổ sung vào số lượng và làm tăng thêm sự phong phú cho các vùng đất trong phủ, để rồi phát triển cho tới ngày nay. read more

Đào Thái Sơn – DƯỚI MÁI ĐÌNH TRUÔNG MÍT

Đào Thái Sơn

Yêu thích ·30 Tháng 7 lúc 08:29 ·

DƯỚI MÁI ĐÌNH TRUÔNG MÍT

Xứ Dương Minh Châu là xứ của truông, hiện nay vẫn còn được gọi chẳng hạn như Truông Bình Linh, Truông Chà Là , Truông Mít. Trong ba địa danh vừa kể trên thì có lẽ Truông Mít là xưa nhất, địa danh này từng có mặt trên bản đồ Nam Bộ năm 1872, thuộc về Hàm Ninh Thượng tổng.

Theo Từ điển địa danh hành chính Nam Bộ của Nguyễn Đình Tư thì Truông Mít với tư cách là xã sau năm 1975, nhưng thực tế thì xóm Truông Mít có từ xa xưa. Truông là con đường cắt qua rừng, mít là cây mít nài, địa danh này có từ thời Nhà Nguyễn khi những bước chân đi khai mở con đường Sứ (đường tỉnh 784 – 782 ngày nay). Con đường này xuyên cắt qua các khu rừng như rừng mít nài, rừng bình linh, rừng chà là, bởi vậy mới hình thành địa danh có yếu tố “truông” kèm theo. read more

Đào Thái Sơn – ĐỊA DANH CÓ LIÊN QUAN ĐẾN LOÀI VOI Ở TÂY NINH

Đào Thái Sơn

Yêu thích ·28 Tháng 7 lúc 15:41 ·

ĐỊA DANH CÓ LIÊN QUAN ĐẾN LOÀI VOI Ở TÂY NINH

Tây Ninh xưa kia hầu hết là rừng già và đầm lầy, là nơi cư ngụ của muôn thú, cho nên vùng đất này có nhiều địa danh liên quan đến động vật là điều rất hiển nhiên như Đảo Nhím, Bàu Cheo, Bàu Sấu, Bưng Trao Trảo…đặc biệt là loài voi cũng xuất hiện khá nhiều trong các địa danh xưa. Trong bài viết ngắn này, chúng tôi xin sơ lược qua vài nét như sau. read more

Cao Văn Nghiệp – ĐỊA DANH “MÔNG THỌ” Ở RẠCH GIÁ

Cá Vàng cùng với Lâm Chí Dĩnh và Nguyễn Thanh Lợi.

Yêu thích ·23 giờ ·

ĐỊA DANH “MÔNG THỌ” Ở RẠCH GIÁ

Trong bài “Góp ý một vài sai sót trong quyển “Tự vị tiếng Việt miền Nam” của cụ Vương Hồng Sển”, tác giả Lý Việt Dũng viết về địa danh đang xét như sau:

“Trang 474:

Cụ VHS viết: “Mong Thọ thôn: đd, tên làng Thổ thuộc hạt Rạch Giá. Tên Miên của làng là Chong Russei (chót ngọn tre). Tại sao có tên lạ vậy (…) và Chong Russei (chót ngọn tre) kỷ niệm buổi gặp nhau khi mặt trời vừa điểm hồng trên chót ngọn tre (…). Sau rốt đổi ra tiếng Việt và dịch “Mong Thọ” (Mong là trông mông, ngụ ý chữ chong, và: “Thọ” (cây) nhắc lại cây tre (…) thành ra tên xã thôn ngớ ngẩn và thấy viết “Mông Thọ” cũng không cần tìm hiểu căn cội cho mệt óc”. read more

Cao Văn Nghiệp – LÀNG THIỆP NGẠC & XÓM CA PƯ HE Ở RẠCH GIÁ

Cá Vàng cùng với Lê Ngọc Quốc và 2 người khác.

Yêu thích ·3 ngày ·

LÀNG THIỆP NGẠC & XÓM CA PƯ HE Ở RẠCH GIÁ

(Cập nhật ngày 7/8/2025)

Trong cuốn Từ điển địa danh hành chính Nam Bộ (Nxb Chính trị Quốc gia, 2008), tác giả Nguyễn Đình Tư viết về địa danh hành chính Thiệp Ngạc như sau:

“Thiệp Ngạc – Xã thuộc tg.Kiên Hảo, h.Kiên Giang, p.An Biên, t.Hà Tiên, triều Minh Mạng. Trải qua triều Thiệu Trị, Tự Đức đến đầu thời Pháp thuộc vẫn tổng cũ, đặt thuộc hạt tht.Kiên Giang, rồi Rạch Giá. Từ 5-1-1876 gọi là làng thuộc hạt thb.Rạch Giá. Từ 12-8-1888 thuộc hạt thb.Long Xuyên. Từ 27-12-1892 lại thuộc hạt Rạch Giá. Từ 1-1-1900 thuộc t.Rạch Giá. Ngày 25-5-1901 thuộc tg.Kiên Tường cùng hạt. Sau đó không rõ năm nào giải thể. Xt.” (tr.1167) read more

Cao Văn Nghiệp – ĐỊA DANH “ĐẦU SẤU” Ở CẦN THƠ

Cá Vàng cùng với Lê Ngọc Quốc và Nguyễn Thanh Lợi.

Yêu thích ·5 ngày ·

ĐỊA DANH “ĐẦU SẤU” Ở CẦN THƠ

(Bổn cũ soạn lại)

“Đầu Sấu” là tên rạch, tên vàm, tên cầu, tên chợ.

Trong sách Đại Nam nhất thống chí (tỉnh An Giang), bản dịch của Tu Trai Nguyễn Tạo 1959[1] có đoạn sau đây:

“Sông Cần-thơ 芹 苴 江

Ở phía đông huyện Phong-phú 3 dặm, bờ phía tây Hậu-giang; rộng 4 trượng, sâu 2 trượng rưỡi. Bờ phía tây sông này có cựu Thủ sở đạo Trấn-giang. Bắt đầu từ phía nam đại giang chảy xuống, thông sông Bồn-giang[2], rồi do cửa ấy chảy qua đà Sưu 艘, đà Răng 𪘵, cách 13 dặm đến ngã ba Ba-lãng. Chi phía bắc chảy qua đông 12 dặm thông với sông Bình-thuỷ…” (Sđd, tr.59) read more

Cao Văn Nghiệp – ĐÔI ĐIỀU VỀ TỪ “THỨ” (次) Ở MIỆT THỨ – KIÊN GIANG

Cá Vàng cùng với Nguyễn Thanh Lợi.

Yêu thích ·31 Tháng 7 lúc 09:59 ·

ĐÔI ĐIỀU VỀ TỪ “THỨ” (次) Ở MIỆT THỨ – KIÊN GIANG

(Cập nhật ngày 8/8/2025)

Miệt Thứ có thể hiểu là lưu vực của các con “rạch Thứ” (tạm gọi như vậy) đổ ra vịnh Thái Lan. Lưu vực đó ngày nay (trước 1/7/2025) nằm trong địa bàn 2 huyện An Biên và An Minh tỉnh Kiên Giang.

Có nhà cho rằng, Miệt Thứ gồm 10 con rạch, từ rạch Thứ Hai đến rạch Thứ Mười Một; trong đó 6 con rạch từ Thứ Hai đến Thứ Bảy thuộc huyện An Biên (huyện lỵ là thị trấn Thứ Ba), 4 con rạch từ Thứ Tám đến Thứ Mười Một thuộc huyện An Minh (huyện lỵ là thị trấn Thứ Mười Một). read more

Cao Văn Nghiệp – CHỢ TÂN AN (CHỢ GIỮA) Ở CẦN THƠ

Cá Vàng cùng với Lê Ngọc Quốc và 2 người khác.

Yêu thích ·25 Tháng 7 lúc 15:06 ·

CHỢ TÂN AN (CHỢ GIỮA) Ở CẦN THƠ

(Cập nhật ngày 20/7/2025)

Tân An vốn là tên thôn. Theo Gia Định thành thông chí 1820 (Quyển 3: Cương vực chí), “Tân An thôn” 新安村 là 1 trong số 37 thôn, điếm (xóm) thuộc huyện Vĩnh Định (chưa chia tổng), phủ Định Viễn, trấn Vĩnh Thanh, thành Gia Định. Vì trong số 37 thôn, thuộc huyện Vĩnh Định có một số thôn mới lập (“thủy lập” 始立), thí dụ như thôn Bình Trung mới lập, Bình Lâm mới lập, Bình Đức mới lập, Mỹ Phước mới lập…, nên chúng tôi phỏng đoán thôn Tân An được thành lập trước năm 1816. read more